Bệnh huyết áp thấp và những điều cần lưu ý!

Bất kỳ sự tăng hay giảm huyết áp so với mức bình thường đều là những dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm và chưa được quan tâm nhiều. Trong khi đó, số người mắc bệnh huyết áp thấp ngày càng gia tăng, chủ yếu là người già và phụ nữ.

1. Thế nào là huyết áp thấp?

Huyết áp thấp là tình trạng huyết áp đột ngột giảm xuống dưới 90/60 mmHg. Huyết áp thấp làm cho thể tích máu giảm đi vì co mạch.

Huyết áp được biểu đạt bằng huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương. Số đầu tiên là huyết áp tâm thu (thường cao hơn) là áp lực trong lòng động mạch khi tim co bóp và đầy máu. Số thứ hai là áp lực tâm trương là áp suất trong lòng động mạch khi tim nghỉ giữa hai lần bóp.

Vì vậy, bạn bị huyết áp thấp nếu có huyết áp thấp hơn 90/60, nghĩa là:

• Huyết áp tâm thu từ 90mmHg trở xuống.
• Huyết áp tâm trương từ 60mmHg trở xuống.

Huyết áp thấp có thể là triệu chứng của nhiều bệnh lý khác

Huyết áp thấp là triệu chứng của nhiều bệnh lý y khoa và có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe của bệnh nhân, đặc biệt ở người cao tuổi. Tuy nhiên, việc tập thể dục thường xuyên, đứng quá lâu hoặc thậm chí đứng lên từ tư thế ngồi hay nằm có thể làm giảm huyết áp. Điều này được gọi là huyết áp thấp tư thế hoặc huyết áp thấp tư thế đứng.

Ngoài phương pháp kiểm tra huyết áp bằng cách đo huyết áp bằng các máy đo huyết áp điện tử hoặc tới kiểm tra tại các trung tâm y tế, người bệnh cũng có thể theo dõi trị số huyết áp bằng các dấu hiệu cảnh báo từ sức khỏe. Nhiều người bệnh bị huyết áp thấp thường có chung những biểu hiện bên ngoài như mệt mỏi, buồn nôn, hoa mắt, chóng mặt, đau đầu nhất là khi  họ phải thay đổi tư thế đột ngột. Cùng xem những nguyên nhân, triệu chứng cụ thể của bệnh ở phần tiếp theo đây.

2. Nguyên nhân của huyết áp thấp

Một số nguyên nhân sau được xem là những lý do khiến huyết áp tụt giảm:

• Phản ứng ngược của một số loại thuốc, bao gồm: thuốc lợi tiểu, thuốc gây tê hay gây mê, nitrat, thuốc ngăn ngừa canxi, một số loại thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc chữa chứng cao huyết áp.
• Mất nước (do đổ mồ hôi quá nhiều, mất máu hay tiêu chảy cấp): Khi cơ thể bị mất nước, có thể dẫn đến tình trạng cơ thể yếu, chóng mặt và mệt mỏi.

Cơ thể mất nước có thể làm giảm huyết áp

• Các cơn ngất, choáng.
• Chuyển tư thế đột ngột, đang nằm hoặc ngồi bỗng đột nhiên đứng dậy: Khi bạn đứng bật dậy đột ngột trọng lực cơ thể làm máu lắng đọng trong các tĩnh mạch ở chân và máu khó quay trở lại tim để bơm làm huyết áp giảm xuống.
• Kháng phản vệ là một phản ứng dị ứng nặng khi người bệnh dị ứng với một số loại thuốc, thực phẩm hoặc nọc độc từ các loại côn trùng. Khi gặp tình trạng này, ngoài tình trạng tụt huyết áp nghiêm trọng thì người bệnh còn có thể bị nổi mề đay, thở khò khè và khó thở do co thắt đường thở và cổ họng bị sưng.
• Người bị thần kinh đái tháo đường hay mắc các bệnh về thần kinh ngoại biên.
• Có thể liên quan tới việc mang thai.
• Người bị thiếu chất dinh dưỡng trong chế độ ăn uống: Tình trạng thiếu các vitamin B12 và folate có thể gây ra thiếu máu, một tình trạng mà cơ thể không sản xuất đủ các tế bào máu đỏ, gây ra huyết áp thấp.
• Người bị mất máu: Mất máu do ảnh hưởng của vết thương lớn hoặc chảy máu nội bộ làm giảm lượng máu trong cơ thể, dẫn đến sự sụt giảm nghiêm trọng về huyết áp. Choáng vì chảy máu trong, do nhiễm trùng cấp tính hay chứng suy tim, đau tim, nhịp tim bất thường.

3. Triệu chứng của huyết áp thấp

Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo bệnh huyết áp thấp:

• Cảm giác hoa mắt hoặc chóng mặt: Triệu chứng huyết áp thấp này thường xuất hiện vào những lúc bạn thay đổi tư thế đột ngột như đứng dậy sau khi ngồi quá lâu, ngồi bật dậy khi đang nằm, hoặc khi đứng trong nhiều giờ liền. Khi đó bạn sẽ cảm thấy mọi vật thể như đang xoay tròn xung quanh và không thể kiểm soát được. Nếu như gặp phải tình trạng này quá thường xuyên, bạn cần hết sức lưu ý.
• Đau đầu dữ dội hoặc mê sảng: Khi bị huyết áp thấp, phiền phức lớn nhất của bệnh nhân chính là chứng đau đầu. Cơn đau đầu sẽ nặng hơn sau mỗi lần não căng thẳng hoặc hoạt động thể lực nặng. Mỗi người có mức độ và tính chất đau đầu khác nhau, thường đau nặng hơn ở vùng đỉnh đầu. Có lúc đau ở mức độ nặng hơn, vừa đau vừa bị tê nhức.
• Ngất: Khi bị hạ huyết áp ở mức độ nghiêm trọng bệnh nhân có thể sẽ có triệu chứng của ngất ( tình trạng mất ý thức đột ngột). Nếu không kịp phòng tránh việc rơi vào cơn ngất đột ngột sẽ dẫn đến gãy xương và chấn thương cơ thể khác. Bạn hãy thử tưởng tượng, đang đi xe hoặc đi bộ mà ngã đổ bên đường thì sẽ nguy hiểm thế nào.
• Giảm tập trung: Khả năng tập trung kém cũng có thể ảnh hưởng bởi huyết áp của bạn. Vì khi cơ thể hạ huyết áp thì máu sẽ không đủ cung cấp đến não với như bình thường, từ đó khiến các tế bào não không nhận đủ oxy và chất dinh dưỡng để hoạt động bình thường. Chính điều này là nguyên nhân gây cản trở khả năng tập trung ở người huyết áp thấp.

Cảm giác mệt mỏi, giảm tập trung

• Mờ mắt: Những người bị huyết áp thấp nghiêm trọng, sẽ xuất hiện dấu hiệu mất thính giác, thị lực bị giảm làm mờ mắt. Tình trạng mờ mắt đột ngột có thể gây nguy hiểm nếu như bạn đang di chuyển trên đường. Trong trường hợp này, cách tốt nhất là bạn nên tìm một chỗ ngồi xuống và nghỉ ngơi, cho đến khi huyết áp và thị lực trở lại bình thường.
• Buồn nôn: Cảm giác lợm giọng và buồn nôn là dấu hiệu khi huyết áp bị thấp. Biện pháp khắc phục hiệu quả là bạn nên nhấm nháp một ít nước chanh như vậy sẽ giảm cảm giác buồn nôn.
• Da lạnh, ẩm hoặc nhợt nhạt: Khi huyết áp thấp, chân tay của bạn thường có cảm giác bị tê cóng và lạnh ở bên trong cơ thể. Nguyên nhân là do cơ thể bạn không thể duy trì việc tưới máu và cung cấp oxy đến da, gây giảm thân nhiệt. Trong trường hợp này, giải pháp khắc phục là bạn nên uống ngay một ít thức uống nóng để tạo nhiệt cho cơ thể.
• Nhịp tim nhanh, nhịp thở nhanh, nông: Khi huyết áp xuống quá thấp, cơ thể bạn bị thiếu oxy nghiêm trọng, điều này khiến trái tim và phổi phải tăng cường hoạt động để bù đắp phần thiếu hụt gây nên tình trạng nhịp tim nhanh và nhịp thở nhanh, khó thở.
• Mệt mỏi: Dấu hiệu này thường xuất hiện vào buổi sáng, người bệnh thường cảm thấy tinh thần mệt mỏi, chân tay tê buồn rã rời không có sức sống. Nếu được nghỉ ngơi hoặc ngủ một giấc ngắn thì tình hình sẽ tốt hơn. Nhưng đến buổi chiều hoặc buổi tối cơ thể lại xuất hiện cảm giác mệt mỏi, mặc dù không phải vừa mới làm việc quá sức.

Sự mệt mỏi này có thể liên quan đến rối loạn chức năng hệ thần kinh do các cơ bị co thắt quá mức. Trong trường hợp này, ăn trái cây tươi sẽ giúp tăng cường năng lượng cho cơ thể bạn, giúp giảm cảm giác mệt mỏi.

• Trầm cảm: Bệnh nhân huyết áp thấp thường có tâm trạng uể oải, buồn bã và rất dễ bị trầm cảm.
• Cảm giác khát: Khi huyết áp giảm, cơ thể sẽ nhận được một tín hiệu từ não để uống nhiều nước hơn, việc bổ sung thêm nước sẽ giúp tăng huyết áp.

4. Cách điều trị huyết áp thấp

Điều chỉnh chế độ ăn uống

Bất kì một loại bệnh nào cũng đa phần do ăn uống mà ra, do đó khi phát hiện mình bị bệnh huyết áp thấp bạn cũng nên tự điều chỉnh huyết áp của mình bằng cách ăn uống.

Nên ăn đồ ăn mặn hơn người bình thường trong khoảng thời gian nhất định để giúp cân bằng lại huyết áp qua một quá trình theo dõi cụ thể và việc ăn mặn cũng sẽ giúp quá trình giữ nước cho cơ thể lâu hơn. Và ăn đầy đủ các bữa chính, đủ chất đặc biệt không được giảm cân theo chế độ nào. Có thể sử dụng cafein tự pha để điều chỉnh huyết áp của bạn cân bằng vì chất cafein trong nó giúp huyết áp tăng lên hoặc có thể thay thế bằng nước chè.

Uống nước lọc đầy đủ để giúp cân bằng nước và thanh lọc được cơ thể. Nhất là với phụ nữ không chỉ giúp cơ thể khỏe mạnh mà đẹp da. Bổ sung lượng sắt đầy đủ theo tháng.

Hoạt động cơ thể với lối sống lành mạnh

• Nên có một lối sống lành mạnh để bảo vệ sức khỏe như là: không hút thuốc, giảm lượng rượu bia xuống mức thấp nhất có thể, nếu tình trạng bệnh quá nặng hãy ngưng sử dụng rượu bia.
• Chế độ ăn uống giảm chất béo để phòng việc quá thừa cân, tim mạch, tiểu đường.
• Làm việc vừa sức không nên cố gắng quá như lao động nặng hoặc thức quá khuya.

Không nên thức khuya

• Tập luyện vận động thể dục nhẹ vừa phải bằng cách đi bộ, chạy đều, bơi lội, cầu lông,…tùy theo sở thích cá nhân của mỗi người.

Khi có một lối sống lành mạnh và sự vận động sẽ giúp cho các mạch máu được co giãn đều hơn, sự lưu thông và bơm máu tốt giúp cho bệnh huyết áp nhanh thuyên giảm, có sự cân bằng hơn, lúc này bạn sẽ có cuộc sống tốt hơn bao giờ hết.

5. Cách phòng ngừa bệnh huyết áp thấp

Huyết áp thấp có thể đe dọa tính mạng nếu không được chăm sóc phù hợp. Do đó biện pháp bảo vệ sức khỏe khỏi bệnh huyết áp thấp hiệu quả nhất là phòng ngừa bệnh. Bạn có thể phòng ngừa bệnh huyết áp thấp bằng những cách sau đây:

Chế độ dinh dưỡng

Thực hiện chế độ dinh dưỡng dành cho người huyết áp thấp

• Nên ăn mặn hơn người bình thường. Người bị huyết áp thấp nên ăn 10-15g muối mỗi ngày.
• Ăn nhiều chất dinh dưỡng, đủ bữa, đặc biệt bữa sáng rất quan trọng. Để ngăn ngừa huyết áp giảm đột ngột sau bữa ăn, bạn nên chia nhỏ những bữa ăn thành nhiều lần trong ngày và cần cố gắng hạn chế những thực phẩm giàu tinh bột như khoai tây, gạo, cháo, nui và bánh mỳ…
• Trong chế độ ăn uống hàng ngày cần bổ sung thêm các loại thực phẩm có chứa các thành phần như protein, vitamin C và tất cả các loại vitamin thuộc nhóm B rất có lợi. Một số thức ăn đồ uống có tác dụng tăng huyết áp như: cà phê, nước chè đặc, nước sâm, bột tam thất, rau cần tây, hạt sen, long nhãn, táo tàu, quả dâu, nho khô, hạnh nhân, trà cam thảo, gừng rất tốt cho việc kiểm soát huyết áp thấp.
• Không nên dùng những thức ăn có tính lợi tiểu như: rau cải, râu ngô, dưa hấu, bí ngô…
• Uống nhiều nước có thể giúp tăng thể tích máu, làm giảm một trong những nguyên nhân tiềm tàng gây ra huyết áp thấp. Ngoài ra uống nước cũng giúp tránh tình trạng mất nước. Tránh sử dụng đồ uống có cồn.

Về sinh hoạt

Ngủ đủ giấc

• Sinh hoạt điều độ, ngủ đủ giấc (7-8h/ngày).
• Người bị huyết áp thấp rất hay bị hoa mắt, chóng mặt mỗi khi thay đổi tư thế, vì vậy khi ngồi dậy cần phải từ từ. Nằm ngủ nên gối đầu thấp, chân cao.
• Nên tắm nước nóng để tăng cường lưu thông máu nhưng không được tắm quá lâu.
• Giữ tinh thần lạc quan, vui vẻ, tránh xúc động quá mạnh như sợ hãi, lo lắng, buồn nản có thể càng làm huyết áp hạ thêm.
• Tập thể dục thể thao nhẹ nhàng (10 – 15 phút/ngày) như đi bộ, cầu lông, bóng bàn Nên tránh các môn thể thao dễ gây chóng mặt như nhào lộn, nhảy, điền kinh. Tuy nhiên không nên hoạt động ngoài trời khi nhiệt độ đang lên cao.

Để phòng ngừa huyết áp thấp, người bệnh không nên thức khuya, giữ ấm cơ thể khi ngủ, không ra ngoài trời nắng gắt, muốn thay đổi tư thế cần vận động từng bước một, không trèo cao, duy trì vận động nhẹ nhàng vừa phải như đi bộ, khi ngủ cần gối thấp. Đặc biệt người già từ 50 tuổi trở lên cần phải theo dõi huyết áp thường xuyên vì họ rất dễ có nguy cơ chuyển từ huyết áp thấp thành tăng huyết áp (và ngược lại).

Khám sức khoẻ định kỳ

Tóm lại, huyết áp thấp sẽ nguy hiểm đến tính mạng nếu như không được phòng tránh và chữa trị kịp thời. Vì vậy mà mỗi người cần chú trọng đến các biểu hiện bất thường của cơ thể, thường xuyên khám sức khỏe định kỳ và bổ sung thêm các kiến thức để kịp thời phát hiện ra bệnh huyết áp thấp nhằm tránh những hậu quả đáng tiếc xảy ra.

Xem thêm: Tổng quan u tim và phương pháp điều trị