Thông liên thất là gì? Có điều trị được không?

Bệnh lí tim bẩm sinh hiện nay không hiếm gặp và đã có nhiều bước tiến quan trong trong can thiệp sửa chữa. Các bệnh lí thường gặp nhất là: thông liên nhĩ, thông liên thất, còn ống động mạch.

1. Thông liên thất là gì?

Thông liên thất (VSD), còn được gọi là khiếm khuyết vách liên thất – lỗ trong tim, là một khuyết tật tim lúc mới sinh (bẩm sinh).

Một em bé với thông liên thất lỗ nhỏ có thể không có vấn đề. Em bé với thông liên thất lớn hoặc khuyết tật tim liên quan có thể có da xanh tím do máu nghèo oxy – thường được nhìn thấy ở môi và móng tay.

Thông liên thất là một bệnh lý tim mạch bẩm sinh

May mắn thay, khiếm khuyết vách liên thất dễ dàng điều trị được. Khuyết tật vách liên thất nhỏ thường tự sửa chữa hoặc không gây ra vấn đề. Những người khác cần phẫu thuật sửa chữa, đôi khi không thấy triệu chứng đến khi tình trạng này lần đầu tiên được phát hiện hoặc triệu chứng đầu tiên phát triển ở tuổi trưởng thành. Nhiều người bị thông liên thất có đời sống bình thường.

2. Nguyên nhân của bệnh thông liên thất

Tim khiếm khuyết là lúc mới sinh (bẩm sinh) phát sinh từ lỗi đầu trong phát triển của tim, nhưng thường không có nguyên nhân rõ ràng. Di truyền và yếu tố môi trường thể đóng một vai trò.

Thông liên thất (VSD) xảy ra khi các vách ngăn, những bức ngăn cách tim bên trái và phải, không hình thành đầy đủ giữa các ngăn dưới của tim (tâm thất) trong quá trình phát triển của thai nhi. Điều này trộn máu đã được sử dụng và máu đỏ.

Thông liên thất dẫn đếm phổi xung huyết

Kết quả là, phổi xung huyết và tim làm việc quá sức. Nếu lỗi này nghiêm trọng và không được điều trị, áp lực máu trong phổi tăng lên (tăng áp động mạch phổi), tâm thất lớn và làm việc không còn hiệu quả. Cuối cùng, điều này có thể dẫn đến thiệt hại động mạch phổi không thể đảo ngược.

3. Triện chứng của thông liên thất

Các dấu hiệu và triệu chứng của dị tật tim nghiêm trọng thường xuất hiện trong vài ngày, tuần và tháng đầu đời của đứa trẻ.

Các dấu hiệu và triệu chứng của thông liên thất lớn ở một em bé chưa điều trị bao gồm:

• Da, môi và móng tay xanh tím.
• Ăn kém, không phát triển mạnh.
• Thở nhanh hoặc khó thở.
• Dễ mệt mỏi.
• Sưng phù chân, bàn chân hoặc bụng.
• Tim đập nhanh.

Tim đập nhanh là triệu chứng của thông liên thất

Mặc dù những dấu hiệu có thể được gây ra bởi các vấn đề khác, nhưng có thể là do một khuyết tật tim bẩm sinh.

Có thể nhận thấy dấu hiệu của khiếm khuyết vách liên thất bẩm sinh. Nếu thông liên thất nhỏ, các triệu chứng không xuất hiện cho đến sau này trong thời thơ ấu. Các dấu hiệu và triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào kích thước của lỗ thông liên thất. Bác sĩ đầu tiên có thể nghi ngờ một khuyết tật tim trong lần khám bệnh thường xuyên khi nghe tim của bé.

Đôi khi thông liên thất không được phát hiện cho đến khi đạt đến tuổi trưởng thành và phát triển các dấu hiệu hoặc triệu chứng của suy tim, chẳng hạn như khó thở. Gặp bác sỹ nếu:

• Mệt một cách dễ dàng khi ăn hoặc chơi.
• Không tăng cân.
• Trở nên khó thở khi ăn hoặc khóc.
• Da xanh, đặc biệt là xung quanh móng tay và môi.
• Thở nhanh hoặc khó thở.
• Khó thở khi vận động nhẹ hoặc khi nghỉ.
• Nhịp nhanh hoặc nhịp tim không đều.
• Mệt mỏi và yếu.
• Sưng phù ở chân, mắt cá chân và bàn chân.

4. Yếu tố nguy cơ

Thông liên thất (VSD) xuất hiện trong gia đình và đôi khi xảy ra các vấn đề khác về di truyền, chẳng hạn như hội chứng Down. Nếu đã có một đứa trẻ khuyết tật tim, một cố vấn di truyền có thể dự đoán tỷ lệ gần đúng con tiếp theo sẽ có.

Hội chứng Down do đột biến nhiễm sắc thể số 21

Có các điều kiện sau đây trong thời gian mang thai có thể làm tăng nguy cơ sinh con với một khuyết tật tim.

Lây nhiễm Rubella. Bị nhiễm Rubella (sởi Đức) trong khi mang thai làm tăng nguy cơ dị tật tim của thai nhi. Virus Rubella qua nhau thai và lây lan qua hệ thống tuần hoàn mạch máu thai nhi gây thiệt hại các cơ quan, bao gồm cả tim.

Bệnh tiểu đường khó kiểm soát. Bệnh tiểu đường của người mẹ không được kiểm soát sẽ ảnh hưởng đến lượng đường trong máu thai nhi, gây ra nhiều hiệu ứng gây hại cho thai nhi phát triển.

Ma túy hoặc uống rượu hoặc tiếp xúc với các chất nhất định. Sử dụng các loại thuốc nhất định, rượu hoặc ma túy hoặc tiếp xúc với hóa chất hoặc phóng xạ trong khi mang thai có thể gây hại cho phát triển bào thai.

5. Các biến chứng

Thông liên thất (VSD) nhỏ không bao giờ gây ra bất kỳ vấn đề. Khiếm khuyết lớn hơn có thể gây ra một loạt các triệu chứng – từ nhẹ đến đe dọa tính mạng. Điều trị có thể ngăn chặn rất nhiều các biến chứng.

Hội chứng Eisenmenger

Cuối cùng, nếu thông liên thất (VSD) lớn, không được điều trị, gây ra tăng áp trong động mạch phổi. Theo thời gian, thiệt hại thường trực cho các động mạch phổi phát triển và tăng áp động mạch phổi có thể trở thành không thể đảo ngược.

Nếu không được điều trị, thông liên thất gây ra tăng áp trong động mạch phổi

Biến chứng này, được gọi là hội chứng Eisenmenger, có thể xảy ra trong thời thơ ấu, hoặc nó có thể phát triển từ từ qua nhiều năm. Ở người bị hội chứng Eisenmenger, phần lớn lưu lượng máu qua thông liên thất đi từ tâm thất phải sang trái. Điều này có nghĩa là máu đã loại ô xy được bơm vào cơ thể và dẫn đến sự đổi màu da, môi, ngón tay và ngón chân (tím) và các biến chứng khác.

Khi một người có hội chứng Eisenmenger, đã quá muộn để phẫu thuật sửa chữa lỗ thông liên thất vì không thể phục hồi thiệt hại cho các động mạch phổi đã xảy ra.

Các biến chứng khác

Suy tim. Sự gia tăng lưu lượng máu qua tim do khiếm khuyết vách liên thất cũng có thể dẫn đến suy tim, một tình trạng mãn tính trong đó tim không thể bơm máu hiệu quả.

Viêm nội tâm mạc. Những người có khiếm khuyết vách liên thất tăng nguy cơ nhiễm trùng tim (viêm nội tâm mạc).

Đột quỵ. Những người có thông liên thất lớn, đặc biệt xảy ra với hội chứng Eisenmenger, có nguy cơ bị đột quỵ do cục máu đông đi qua lỗ trong tim và đi lên não.

Vấn đề tim mạch khác. Thông liên thất cũng có thể dẫn đến nhịp tim bất thường và các vấn đề van.

Thông liên thất (VSD) và mang thai

Mang thai thường là một mối quan tâm đối với phụ nữ sinh ra với khuyết tật tim. Thông liên thất có sửa chữa mà không có biến chứng hoặc có thông liên thất rất nhỏ không gây bất kỳ nguy cơ bổ sung trong thai kỳ.

Tuy nhiên, có thông liên thất lớn không được sửa chữa, bệnh tim tím tái hoặc khuyết tật tim khác đặt ra rủi ro cao cho cả người mẹ và thai nhi. Phụ nữ bị có hội chứng Eisenmenger có nguy cơ cao bị biến chứng. Các bác sĩ khuyên những phụ nữ này không mang thai.

Bệnh thông liên thất cho thấy mối liên hệ giữa mẹ và thai nhi vô cùng chặt chẽ

Phụ nữ sinh ra với một khuyết tật tim cũng chưa được quan tâm về nguy cơ cho em bé sẽ được sinh ra với khuyết tật tim. Một người phụ nữ không có bệnh tim bẩm sinh có khoảng 1 phần trăm cơ hội sinh một đứa trẻ khuyết tật tim mạch.

Các bác sĩ khuyến cáo rằng bất kỳ người phụ nữ với khuyết tật tim bẩm sinh, sửa chữa hay không, người đang mang thai xem xét một cách cẩn thận thảo luận trước với bác sĩ tim mạch. Điều này đặc biệt quan trọng nếu đang dùng thuốc. Nó cũng quan trọng để tham vấn cả một bác sĩ sản khoa và bác sĩ tim mạch trong thai kỳ.

6. Chẩn đoán và điều trị thông liên thất

6.1. Các biện pháp chẩn đoán bệnh thông liên thất

• Siêu âm doppler tim: là thăm dò bắt buộc phải thực hiện để khẳng định chẩn đoán và đưa ra quyết định điều trị. Trên siêu âm tim có thể xác định được vị trí thông liên thất, kích thước lỗ thông, shunt trái phải hay shunt đã đảo chiều, áp lực động mạch phổi.
• X-quang ngực: thường chỉ thấy các dấu hiệu gián tiếp như cung động mạch phổi nổi, nhĩ trái giãn, thất trái giãn.
• Thông tim ống lớn: để tính chính xác áp lực động mạch phổi, đưa ra quyết định điều trị phù hợp.

6.2. Các biện pháp điều trị bệnh thông liên thất

Thông liên thất có 2 phương pháp điều trị chính là: phẫu thuật vá lỗ thông và bít thông liên thất bằng dù

Điều trị bệnh thông liên thất có hai phương pháp chính: phẫu thuật vá lỗ thông hoặc can thiệp bít thông liên thất bằng dù. Can thiệp bít thông liên thất chỉ áp dụng đối với thể quanh màng hoặc thông liên thất phần cơ (cũng là hai thể thường gặp nhất). Hiện nay can thiệp đang là phương pháp được áp dụng rộng rãi, đem lại ít nguy cơ và biến chứng hơn phẫu thuật. Các yếu tố cần cân nhắc khi đưa ra quyết định đóng lỗ thông:

• Nếu lỗ thông lớn, các triệu chứng suy tim xuất hiện từ giai đoạn sơ sinh, không kiểm soát được bằng thuốc, phẫu thuật vá thông liên thất cần thực hiện trong vòng 6 tháng đầu.
• Nếu lỗ thông nhỏ, không phải ở dưới đại động mạch, không gây quá tải thất trái hoặc tăng áp động mạch phổi, không có tiền sử viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn, có thể không cần phẫu thuật hay can thiệp.
• Căn cứ vào triệu chứng lâm sàng, áp lực và sức cản mạch phổi, bác sĩ sẽ quyết định có đóng lỗ thông liên thất hay không.
• Chống chỉ định đóng lỗ thông khí tăng áp phổi cố định, hội chứng Eissenmenger trên lâm sàng.

7. Phòng ngừa bệnh thông liên thất

Trong hầu hết trường hợp, không thể làm bất cứ điều gì để ngăn chặn thông liên thất. Tuy nhiên, điều quan trọng để làm mọi thứ có thể để có thai kỳ khỏe mạnh.

Khám thai theo chỉ định

Dưới đây là những điều cơ bản:

• Cần phải cẩn thận trước khi sinh. Thậm chí trước khi mang thai. Bỏ thuốc lá, giảm căng thẳng, kiểm soát sinh sản, đó là tất cả những điều cần phải nói chuyện với bác sĩ trước khi có thai. Ngoài ra, hãy chắc chắn rằng nói chuyện với bác sĩ về bất cứ loại thuốc đang dùng.
• Ăn một chế độ ăn uống cân bằng. Bao gồm một bổ sung vitamin, axit folic. Ngoài ra, hạn chế caffeine.
• Tập thể dục thường xuyên. Làm việc với bác sĩ để phát triển một kế hoạch tập thể dục phù hợp.
• Tránh rủi ro. Chúng bao gồm các chất có hại như rượu, thuốc lá và ma túy bất hợp pháp. Ngoài ra, tránh chụp X-quang, bồn tắm nóng và phòng tắm hơi.
• Tránh nhiễm trùng. Hãy chắc chắn cập nhật tất cả các chủng ngừa trước khi mang thai. Một số loại bệnh nhiễm trùng có thể gây hại cho bào thai phát triển.
• Giữ bệnh tiểu đường được kiểm soát. Nếu bị tiểu đường, làm việc với bác sĩ để chắc chắn nó được kiểm soát tốt trước khi mang thai.
• Nếu có lịch sử gia các khuyết tật tim hoặc rối loạn di truyền khác, xem xét việc nói chuyện với một cố vấn di truyền trước khi có thai.

Xem thêm: Tìm hiểu về bệnh suy tim sung huyết